Không phải ngẫu nhiên mà Hội thảo Phát triển trung tâm hỗ trợ khởi nghiệp sáng tạo: Hợp tác chiến lược giữa nhà nước – trường đại học – tập đoàn lại lựa chọn địa điểm tổ chức là ĐH Kinh tế Quốc dân. Thậm chí, Techfest 2020 cũng dự kiến được tổ chức trong chính khuôn viên của trường đại học này. Lý do được TS Phạm Hồng Quất – Cục trưởng Cục Phát triển thị trường và doanh nghiệp khoa học và công nghệ tiết lộ là “sau khi đã phát triển theo chiều rộng, hệ sinh thái khởi nghiệp đổi mới sáng tạo ở phạm vi quốc gia sẽ đi theo hướng kết theo chiều sâu, trong đó trường đại học sẽ là trung tâm của các liên kết”. Đây cũng là điểm đặc thù mà Bộ Khoa học và Công nghệ đã trình chính phủ trong Đề án 844 mở rộng.
Trong buổi hội thảo, Trung tâm Sáng tạo và Ươm tạo FTU (FIIS) của ĐH Ngoại thương được nêu ra như một điển hình của trung tâm hỗ trợ khởi nghiệp đổi mới sáng tạo trong trường đại học. FIIS nhận hỗ trợ của chính phủ, các tổ chức quốc tế, các cựu sinh viên với sứ mệnh biến ý tưởng trở thành các dự án khởi nghiệp và nuôi dưỡng các doanh nhân với tinh thần đổi mới sáng tạo.
Khởi động từ năm 2017, những người lãnh đạo của FIIS xác định hoạt động như một startup: tìm hiểu nhu cầu của thị trường và xác định thế mạnh của mình. Sau hơn một năm rưỡi loay hoay, FIIS cho ra đời Runway – chương trình hỗ trợ startup có định hướng đưa sản phẩm Việt Nam ra quốc tế và gây được tiếng vang.
“Thế mạnh của ĐH Ngoại thương là nghiên cứu, giảng dạy kinh doanh, quản trị với các phương pháp luận về tiếp cận thị trường cùng mạng lưới cựu sinh viên đang điều hành các doanh nghiệp xuất nhập khẩu” - PGS.TS Lê Thị Thu Hà - Giám đốc Trung tâm Sáng tạo và Ươm tạo tại Đại học Ngoại thương (FIIS) nói rõ hơn về hướng đi. Tận dụng mạng lưới cựu sinh viên đang điều hành nhiều doanh nghiệp xuất nhập khẩu, Runway tổ chức các bootcamp huấn luyện chuyên sâu dành cho doanh nghiệp mong muốn phát triển thị trường quốc tế với tần suất mỗi tháng một lần ở Hà Nội, Huế, TP Hồ Chí Minh. Đáng nói, để tham gia bootcamp doanh nghiệp sẵn sàng trả tiền – một minh chứng cho hiệu quả thực sự của những kiến thức mà Runway mang đến. ‘Giảng viên nói kiến thức ở trên, doanh nghiệp ngồi dưới tương tác trao đổi thực tế doanh nghiệp” – PGS Thu Hà mô tả lại. Những chương trình như vậy giúp giảng viên trong trường cập nhật lại kiến thức thực tế, vận dụng vào lý thuyết rồi tái hiện lại trong các tiết học cho sinh viên.
Cách đây 2 năm, chuyên gia hỗ trợ khởi nghiệp Nguyễn Đặng Tuấn Minh nhận định rằng, sự kết nối lỏng lẻo giữa nhà trường và thị trường khiến giảng viên - gạch nối quan trọng giữa nhà trường và doanh nghiệp - thiếu đi sự tiếp xúc thực tiễn, các hiểu biết về kinh doanh chung chung và rất khó đưa ra những định hướng tốt cho sinh viên về vấn đề thực tiễn cần giải quyết trong kinh doanh. Giờ đây, bài toán này đã được ĐH Ngoại thương giải quyết được phần nào. Kiến thức được cập nhật từ thực tiễn đã truyền cảm hứng cho sinh viên và góp phần hỗ trợ kết nối các nguồn lực giúp sinh viên có cơ hội hiện thực hóa ý tưởng của mình.
Trong lòng Khu công nghệ phần mềm ĐH Quốc gia TP.HCM, ITP hỗ trợ khởi nghiệp và đổi mới sáng tạo (ĐMST) cũng sôi động không kém. Thậm chí, mới đây, khi ĐH Quốc gia TP.HCM trở thành 1 trong 6 điểm kết nối chính của thành phố sáng tạo phía Đông, những người điều hành trung tâm này tiếp tục có thêm niềm tin vào một hệ sinh thái phát huy hết tiềm năng, startup dễ dàng kết nối với các doanh nghiệp hơn với nhiều cơ hội bứt tốc hơn.
Chương trình Hành trình doanh nhân liên tiếp được tổ chức, với nhiều hoạt động như trò chuyện với cựu sinh viên của ĐH Quốc gia đang điều hành doanh nghiệp, tham quan, tìm hiểu hoạt động của doanh nghiệp đã tạo ra cảm hứng và hiểu biết về khởi nghiệp cho sinh viên. Bởi theo triết lí của ban lãnh đạo Khu Công nghệ phần mềm ĐH Quốc gia TP.HCM: “Sinh viên hiểu được, khởi nghiệp là một nghề trong xã hội và tự soi xét mình có đủ năng lực, tố chất đi theo con đường này không là thấy quý. Bởi sứ mệnh của chúng tôi là truyền cảm hứng và ươm mầm”.
Trong mối quan hệ ba thành tố, doanh nghiệp - nhà trường - nhà nước, thì dường như doanh nghiệp, tập đoàn lớn là thành tố rất khó tiếp cận với startup nhỏ chưa có tên tuổi. Điều này dễ dàng được giải quyết khi vai trò của trung tâm hỗ trợ khởi nghiệp được phát huy cùng mạng lưới cựu sinh viên. Đơn cử như cách mà ĐH Bách khoa Hà Nội đang làm, biến ngày hội cựu sinh viên trở thành một ngày để gặp gỡ, kết nối của nhà trường.
Theo ông Phạm Tuấn Hiệp. Phó giám đốc Ươm tạo, BK-Holdings: “Quỹ BKFund của cựu sinh viên có sứ mệnh đầu tư vào các phát minh, sáng chế trong trường đại học để thương mại hóa tài sản trí tuệ. Đáng quý hơn, các doanh nhân bách khoa sẽ trở thành người đỡ đầu, cố vấn, đối tác kinh doanh cho những startup được ươm tạo. Điều này rất có ý nghĩa lớn với doanh nghiệp còn non trẻ ở giai đoạn đầu”.
Từ hai nhiệm vụ ban đầu là nghiên cứu và đào tạo, giờ đây, các trường đại học đã xác định, thế kiềng ba chân mới cho mình trong chặng đường phát triển tiếp theo: nghiên cứu, đào tạo và ươm tạo thúc đẩy khởi nghiệp. Là nơi nghiên cứu và làm chủ công nghệ, đào tạo ra nguồn nhân lực, có uy tín với chính phủ, nhà đầu tư cũng như mạng lưới cựu sinh viên, cùng hệ thống cơ sở hạ tầng bao gồm co-working, phòng thí nghiệm…. và những yếu tố đó càng khẳng định trường ĐH là nơi lý tưởng nhất khởi nguồn cho những ý tưởng nếu được tận dụng và phát huy đúng vai trò.