Đề án “Hỗ trợ hệ sinh thái khởi nghiệp đổi mới sáng tạo quốc gia đến năm 2025” (Đề án 844) được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt theo Quyết định 844/QĐ-TTg đã ghi dấu lần đầu tiên Việt Nam có một đề án quốc gia về khởi nghiệp. Với những hoạt động bài bản, phong phú, những kết quả ban đầu của đề án đã cho thấy giá trị và sức lan tỏa của chính sách.
Thực hiện Đề án 844 (từ năm 2016 đến 2020), Bộ Khoa học và Công nghệ (KH&CN) đã tích cực phối hợp các bộ, ban, ngành triển khai các hoạt động nghiên cứu đề xuất, ban hành chính sách nhằm hoàn thiện hành lang pháp lý cho hoạt động KNĐMST, tiêu biểu như: 1) Bổ sung các nội dung hỗ trợ DN nhỏ và vừa KNĐMST (về cơ sở vật chất, đào tạo - huấn luyện, thu hút đầu tư…) và đầu tư cho DN nhỏ và vừa KNĐMST vào Luật Hỗ trợ DN nhỏ và vừa năm 2017; 2) Luật Chuyển giao công nghệ sửa đổi năm 2017 cũng đã quy định nội dung về hỗ trợ ý tưởng KNĐMST; công nhận quyền tài sản đối với quyền sở hữu, quyền sử dụng và các quyền khác phát sinh từ kết quả nghiên cứu khoa học và phát triển công nghệ và cho phép sử dụng quyền này như tài sản đảm bảo cho giao dịch vay vốn đầu tư cho KNĐMST…; 3) Nghị định số 38/2018/NĐ-CP ngày 11/3/2018 của Chính phủ quy định chi tiết về đầu tư cho DN nhỏ và vừa khởi nghiệp sáng tạo đã đưa ra các quy định đầu tiên về thành lập Quỹ đầu tư KNĐMST tại Việt Nam và các quy tắc sơ khởi cho việc Nhà nước cùng đầu tư với các quỹ đầu tư KNĐMST tư nhân; 4) Nghị định số 39/2018/NĐ-CP ngày 11/3/2018 của Chính phủ quy định chi tiết một số điều của Luật Hỗ trợ DN nhỏ và vừa đã có quy định về hỗ trợ KNĐMST về tư vấn sở hữu trí tuệ; thực hiện các thủ tục về tiêu chuẩn, quy chuẩn kỹ thuật, đo lường, chất lượng; thử nghiệm, hoàn thiện sản phẩm mới, mô hình kinh doanh mới; sử dụng cơ sở vật chất - kỹ thuật, cơ sở ươm tạo, khu làm việc chung…; 5) Nghị định 13/2019/NĐ-CP ngày 01/02/2019 về DN KH&CN quy định rõ về chính sách ưu đãi, hỗ trợ, trong đó có hỗ trợ DN KNĐMST hình thành từ kết quả nghiên cứu khoa học; 6) Nghị định số 55/2019/NĐ-CP ngày 24/6/2019 về hỗ trợ pháp lý cho DN nhỏ và vừa quy định những hỗ trợ về pháp lý như hỗ trợ về mặt tài chính đối với hoạt động tư vấn pháp luật tại các cơ quan nhà nước, quy định cơ chế hỗ trợ đối với các hộ kinh doanh chuyển đổi mô hình sang DN nhỏ và vừa KNĐMST...
Ông Phạm Hồng Quất - Cục trưởng Cục Phát triển thị trường và Doanh nghiệp KHCN
Để góp phần hoàn thiện hành lang pháp lý cho KNĐMST và trong khuôn khổ triển khai Đề án 844, đã có 3 nhiệm vụ KH&CN được thực hiện. Kết quả của các nhiệm vụ này đã đóng góp tích cực cho việc xây dựng chính sách, cụ thể là: 1) Nghiên cứu đề xuất ban hành mới, sửa đổi, bổ sung các văn bản pháp luật về đăng ký thành lập, hoạt động của tổ chức, cá nhân đầu tư mạo hiểm; cơ chế, chính sách đầu tư, hỗ trợ của Nhà nước và khuyến khích đầu tư KNĐMST của các thành phần kinh tế, tổ chức, cá nhân và cộng đồng xã hội để thúc đẩy môi trường KNĐMST; 2) Nghiên cứu, đề xuất ban hành mới, sửa đổi, bổ sung các văn bản pháp luật cần thiết để xây dựng cơ chế thuế, tài chính đặc thù đối với tổ chức và cá nhân có hoạt động KNĐMST hoặc đầu tư cho KNĐMST để thúc đẩy môi trường KNĐMST; 3) Nghiên cứu đề xuất hoàn thiện cơ chế đặc thù hỗ trợ khởi nghiệp thí điểm tại địa phương có nhu cầu và tiềm lực phát triển hoạt động KNĐMST trong khuôn khổ Đề án 844.
Tính đến hết năm 2020, Đề án 844 đã hỗ trợ tổ chức 244 khóa đào tạo, tập huấn về khởi nghiệp ĐMST cho hơn 23.000 người trong chủ thể hệ sinh thái khởi nghiệp. Trong đó, nhóm cá nhân, doanh nghiệp khởi nghiệp chiếm 36% tổng số khóa đào tạo; cán bộ quản lý địa phương, các tổ chức chính trị - xã hội, cơ sở giáo dục, cơ sở ươm tạo chiếm 30% tổng số khóa đào tạo; còn lại là đội ngũ huấn luyện viên, cố vấn KNĐMST.
Từ năm 2016-2021, cả nước đã có khoảng 1000 tổ chức có năng lực hỗ trợ khởi nghiệp sáng tạo, 79 vườn ươm, 39 tổ chức thúc đẩy kinh doanh, 202 khu làm việc tập trung và 217 quỹ đầu tư khởi nghiệp với 37 quỹ có pháp nhân Việt Nam.
Số lượng các chương trình ươm tạo, thúc đẩy kinh doanh và hỗ trợ dịch vụ được Đề án 844 hỗ trợ tăng theo từng năm, từ 2 nhiệm vụ trong năm 2017 tăng lên 3 nhiệm vụ trong năm 2018, 10 nhiệm vụ năm 2019 và 12 nhiệm vụ trong năm 2020. Sự thay đổi này cũng phù hợp với sự phát triển của hệ sinh thái KNĐMST, khi tinh thần khởi nghiệp và nhu cầu nhận được sự hỗ trợ bài bản, chuyên nghiệp đang ngày một tăng lên. Nội dung hỗ trợ có sự chuyển dịch từ hỗ trợ thành lập và hoạt động của các cơ sở ươm tạo, thúc đẩy kinh doanh, sang hỗ trợ và phối hợp với các đơn vị thực hiện nhiệm vụ để mô hình hóa chương trình dựa trên kinh nghiệm thực tế triển khai, từ đó nhân rộng và hỗ trợ chuyển giao cho các đơn vị có nhu cầu, đặc biệt là ở các địa phương. Một số tổ chức thúc đẩy kinh doanh uy tín như Vietnam Silicon Valley Accelerator đã thành công trong việc nhân rộng mô hình ở Nghệ An hay Saigon Innovation Hub hoạt động tích cực trong việc hỗ trợ nhân rộng mô hình thúc đẩy kinh doanh kết hợp cung cấp dịch vụ KNĐMST cho các tỉnh Đông Nam Bộ và Đồng bằng sông Cửu Long…
Thông qua các hoạt động hỗ trợ của Đề án 844, các chương trình ươm tạo, tổ chức thúc đẩy kinh doanh đã từng bước hoàn thiện và mở rộng mô hình hoạt động, trở thành địa chỉ đáng tin cậy để hỗ trợ doanh nghiệp KNĐMST. Các chương trình này đã có những bước phát triển vượt bậc, gọi vốn thành công và hướng đến mở rộng thị trường ra khu vực và thế giới. Một số kết quả nổi bật có thể kể đến như Trung tâm Hỗ trợ khởi nghiệp (BSSC) của TP Hồ Chí Minh đã tổ chức thành công sự kiện Startup Day và đưa vào hoạt động Sàn giao dịch và đầu tư khởi nghiệp Exchange, quy tụ hơn 200 mô hình khởi nghiệp cùng số tiền đầu tư, giao dịch, hỗ trợ được quy đổi lên tới hơn 37 tỷ đồng. Trung tâm Nghiên cứu kinh doanh và Hỗ trợ khởi nghiệp (BSA) đã hỗ trợ doanh nghiệp khởi nghiệp gọi được vốn đầu tư khoảng 8 tỷ đồng. Trong Chương trình ươm tạo của Sông Hàn Incubator, doanh nghiệp Liberzy đã kêu gọi thành công 110.000 USD từ Shark Nguyễn Mạnh Dũng trên chương trình Thương vụ bạc tỷ mùa 3 (Shark Tank). Ngoài ra, Vietnam Silicon Valley Accelerator cũng đã đầu tư 1 triệu USD cho CoXplore và ươm tạo thành công doanh nghiệp KNĐMST trong lĩnh vực thực phẩm là Lozi, tiến tới hỗ trợ doanh nghiệp này gọi vốn thành công với thương vụ lên đến 8 con số, tương đương tối thiểu 10 triệu USD.
Techfest Việt Nam được phát động từ tháng 3/2022 cho đến nay đã đi suốt hành trình khắp đất nước từ Techfest Sơn La, Lai Châu với khát vọng Tây Bắc “Bứt phá giữa Đại ngàn”, Techfest Huế “Cố đô khởi nghiệp”, Techfest duyên hải nam trung bộ Khánh Hoà, Quảng Nam “Khung trời cửa biển, sáng tạo bứt phá”, Techfest Đồng Bằng Sông Cửu Long tại Cần Thơ với “Khát vọng vùng Đất Chín Rồng” và rất nhiều hoạt động thúc đẩy Khởi nghiệp đổi mới sáng tạo tại các tỉnh thành từ Cao Bằng, Bắc Giang, Phú Yên, Quảng Ngãi, Đồng Nai, Tây Ninh, An Giang cho đến đất Mũi Cà Mau. Và hành trình sẽ được đúc kết, thể hiện dấu ấn tại Techfest Quốc gia được tổ chức tại Bình Dương từ ngày 02-04/12/2022. Và mới đây là Techfest Vĩnh Phúc cái nôi của Khoản 10 nổi tiếng là hành trình “Khơi nguồn đổi mới, kiến tạo tạo tương lai” là một phần không thể thiếu trong hành trình của Techfest Quốc gia năm 2022.Chia sẻ cách thức xây dựng nội dung nhiệm vụ triển khai Đề án 844, ông Từ Minh Hiệu, Phó Trưởng phòng Khởi nghiệp đổi mới sáng tạo, Cục Phát triển thị trường và doanh nghiệp Khoa học và Công nghệ (Bộ Khoa học và Công nghệ) cho biết mục tiêu của Đề án 844 nhằm tạo lập môi trường thuận lợi để thúc đẩy, hỗ trợ quá trình hình thành và phát triển loại hình doanh nghiệp có khả năng tăng trưởng nhanh dựa trên khai thác tài sản trí tuệ, công nghệ, mô hình kinh doanh mới. Hoàn thiện hệ thống pháp lý hỗ trợ khởi nghiệp đổi mới sáng tạo; thiết lập Cổng thông tin khởi nghiệp đổi mới sáng tạo quốc gia tại địa chỉ startup.gov.vn.
Đến năm 2025, mục tiêu của Đề án hỗ trợ phát triển 2.000 dự án khởi nghiệp đổi mới sáng tạo, trong đó có 600 dự án phát triển thành doanh nghiệp khởi nghiệp đổi mới sáng tạo, 100 doanh nghiệp tham gia Đề án gọi được vốn đầu tư từ các nhà đầu tư mạo hiểm, thực hiện mua bán và sáp nhập với tổng giá trị ước tính khoảng 2.000 tỷ đồng.
Với những mục tiêu này, ông Từ Minh Hiếu cho biết, giai đoạn tới, việc triển khai Đề án cần tính đến kế hoạch trong ngắn hạn, trung hạn và dài hạn. Mỗi gian đoạn cần có tính toán kỹ về phương thức cũng như cách gọi nguồn vốn theo hướng đa dạng; có tiếp thu, học hỏi bài học kinh nghiệm từ trong nước, nước ngoài; nhận tư vấn của mạng lưới chuyên gia, tổ chức hỗ trợ khởi nghiệp đổi mới sáng tạo. Mỗi hoạt động, cần có đánh giá cụ thể, chỉ ra những thiếu sót, hạn chế cần khắc phục.