Nửa đầu 2021, kinh tế tỉnh Vĩnh Phúc đạt tốc độ tăng trưởng 14,21% so với cùng kỳ năm ngoái, dẫn đầu khu vực Đồng bằng sông Hồng và đứng thứ 3 cả nước. Đây là một tín hiệu rất tích cực xét trên khía cạnh tỉnh là một trong các địa phương chịu ảnh hưởng sớm và nặng nề bởi đại dịch COVID-19, tuy nhiên, trên thực tế năm 2020 chứng kiến kinh tế Vĩnh Phúc sụt giảm mạnh thậm chí tăng trưởng âm (trong 6 tháng đầu năm 2020). Một vài chỉ số được thống kê trên đây cho thấy dấu hiệu bất ổn, thiếu bền vững trong nền kinh tế của tỉnh đã dần được bộc lộ.
Có nhiều nguyên giải thích cho tình trạng kể trên tuy nhiên nổi bật nhất là sự phụ thuộc của tỉnh vào nguồn vốn FDI phát triển các nhà máy, khu công nghiệp lớn. Trong những năm gần đây, việc thu hút đầu tư FDI phát triển công nghiệp gặp rất nhiều khó khăn. Nhiều nhà đầu tư đã rút khỏi Vĩnh Phúc, các lĩnh vực công nghiệp, điện tử, du lịch, nông nghiệp… đều chứng kiến dòng vốn thoái lui. Kết quả, sự tăng trưởng phụ thuộc chính vào hai tập đoàn Honda Việt Nam và Toyota Việt Nam, khi đóng góp tới khoảng 80% tổng thu ngân sách, chiếm phần lớn dữ liệu đầu vào về kinh tế. Tuy nhiên với mức độ cạnh tranh ngày càng gay gắt với hàng nhập khẩu, thương hiệu ô tô – xe máy khác cũng sự thay đổi của các chính sách vĩ mô, mức độ tăng trưởng của hai tập đoàn cùng hàng loạt doanh nghiệp phụ trợ trên địa bản tỉnh bị biến động mạnh, phải cắt giảm sản xuất. Trong bối cảnh đại dịch Covid-19, các nhà đầu tư từ nhiều quốc gia; trong đó, Nhật Bản, Hàn Quốc và Trung Quốc là thị trường truyền thống đã dừng triển khai tìm kiếm cơ hội mới trong khi các dự án đang thực hiện thì không thực hiện tăng vốn. Điều này khiến các nỗ lực thu hút đầu tư của tỉnh sẽ tương đối không khả quan.
Mặt khác, việc dồn sự quan tâm chú ý quá lớn tới ngành công nghiệp sản xuất ô tô – xe máy và hai tập đoàn “lõi” khiến tỉnh chưa quan tâm một cách đầy đủ tới lực lượng quan trọng bậc nhất trong nền kinh tế - doanh nghiệp nhỏ và vừa. Hiện tại, Vĩnh Phúc có hơn 11.000 doanh nghiệp vừa và nhỏ, giải quyết việc làm cho hơn 70.000 lao động nhưng chỉ đóng hơn hơn 10% giá trị GRDP của tỉnh. Năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp được đánh giá ở mức thấp, hàm lượng khoa học công nghệ trong sản xuất các sản phẩm công nghiệp, nông nghiệp của các doanh nghiệp còn ở mức hạn chế, thất thoát, tiêu hao nhiều tài nguyên, năng lượng. Doanh nghiệp vừa và nhỏ còn khó khăn khi tham gia liên kết, hợp tác với các doanh nghiệp FDI, các doanh nghiệp lớn để hình thành, tham gia vào cụm liên kết, chuỗi giá trị trong việc cung ứng các sản phẩm công nghiệp hỗ trợ.
Như vậy để có thể lấy lại mức tăng trưởng thần kỳ 16% – 18%/năm, Vĩnh Phúc hiện đang tích cực thay đổi, đưa ra các chiến lược chính sách hấp dẫn để thu hút đầu tư FDI – duy trì vị thế động lực tăng trưởng chính của yếu tố này là tất yếu. Tuy nhiên, tỉnh cũng đưa ra những biện pháp phù hợp để thúc đẩy sự tăng trưởng của khối doanh nghiệp vừa và nhỏ trong đó xác định khoa học công nghệ và đổi mới sáng tạo sẽ những trụ cột cần phải tập trung.
Toàn cảnh KCN Bá Thiện 2, tỉnh Vĩnh Phúc
Cụ thể hoá Đề án “Hỗ trợ hệ sinh thái khởi nghiệp đổi mới sáng tạo Quốc gia đến năm 2025”, của Thủ tướng và tạo điều kiện thuận lợi phát triển khởi nghiệp đổi mới sáng tạo, Tỉnh Vĩnh Phúc đã ban hành Kế hoạch số 105/KH-UBND phê duyệt Đề án “Hỗ trợ hệ sinh thái khởi nghiệp đổi mới sáng tạo quốc gia đến năm 2025” trên địa bàn tỉnh Vĩnh Phúc ngày 26/6/2020; và Nghị quyết số 18/2020/NQ-HĐND ngày 14/12/2020 của HĐND tỉnh về việc quy định nội dung và mức chi để thực hiện Đề án hỗ trợ hệ sinh thái khởi nghiệp đổi mới sáng tạo quốc gia giai đoạn 2021 – 2025 trên địa bàn tỉnh Vĩnh Phúc để thúc đẩy sự hình thành và phát triển Hệ sinh thái khởi nghiệp đổi mới sáng tạo trên địa bàn tỉnh.
Lễ cắt băng khai mạc “Ngày hội khởi nghiệp đổi mới sáng tạo tỉnh Vĩnh Phúc lần thứ nhất năm 2022 - Techfest VinhPhuc 2022”
Điều này là phù hợp xu thế chung của cả nước và hiệu quả đã chứng minh tại nhiều địa phương trên cả nước thể hiện thông qua số lượng dự án khởi nghiệp tăng mạnh, các trung tâm hỗ trợ khởi nghiệp được đầu tư bài bản dần được hình thành. Với những hoạt động động thiết thực và kịp thời, nhiều địa phương trong cả nước đã xây dựng được một lực lượng doanh nghiệp khởi nghiệp khai thác tốt các thế mạnh của địa phương, thành công gọi được những khoản đầu tư lớn và đang mở rộng ra thị trường toàn quốc và quốc tế.
Tuy nhiên, Vĩnh Phúc đang chậm hơn các địa phương khác trong việc phát triển hệ sinh thái khởi nghiệp khoảng 2 – 3 năm. Đặc điểm kinh tế - chính trị - xã hội của các địa phương khác biệt nhất là giữa những trung tâm đô thị lớn như Hà Nội, TP.HCM, Đà Nẵng và các tỉnh thành khác, do đó những điển hình thành công tại địa phương này trở nên thiếu hiệu quả ở địa phương khác nếu chưa thực sự có sự đánh giá thực trạng, phân tích và điều chỉnh phù hợp theo đặc thù của địa phương. Mặt khác, số lượng và chất lượng nhân sự chuyên trách tại các địa phương vẫn còn chưa cao và nhiều, hoặc nền tảng hiểu biết và định hướng hiện tại của các cơ quan quản lý đang tương đối khác biệt, dẫn tới khó khăn trong các hoạt động triển khai thực tế, đặc biệt là với các nội dung mới và khó như khởi nghiệp sáng tạo. Những nguyên nhân kể trên, khiến cho đến thời điểm hiện tại, hoạt động khởi nghiệp đổi mới sáng tạo còn hạn chế, hệ sinh thái khởi nghiệp đổi mới sáng tạo mới manh nha được hình thành trên địa bàn tỉnh; mới ban hành được cơ chế, chính sách riêng về hỗ trợ hệ sinh thái khởi nghiệp đổi mới sáng tạo...
Thực tế này đòi hỏi sự chung tay góp sức của nhiều thành tố trong Hệ sinh thái khởi nghiệp.